Kripto Para Nedir?
4 min readKripto para, merkezi bir otorite tarafından kontrol edilmeyen, başka bir otoriteye ihtiyaç duyulmadan kişiden kişiye değer aktarımına izin veren, çevrimiçi ağlar (internet) aracılığıyla finansal işlemler gerçekleştirmek için kriptografik işlemler kullanan, bir dijital para türü, bir değişim, takas aracıdır.
Kripto para, güvenlik açısından kriptoloji bilimini kullanan, dijital ve sanal bir para birimidir ve matematik temelli şifrelenmişlerdir. Bitcoinin kurucusu olarak tüm kaynaklar “Satoshi Nakamoto” ismini işaret ediyor. Bitcoin Sahoshi Nakamoto takma ismini kullanan bir kişi veya grup tarafından geliştirilen, açık kaynak kodlu bir yazılım. Bir çok söylenti dolaşıyor olsa da şu anda net olarak bu ismin karşılığının kim veya kimler olduğu bilinmiyor.
Kripto para nasıl üretiliyor?
Paraların merkezi bir otorite veya hükümete bağlı olmadığını belirtmiştik. Bu paraların üretimi de tıpkı varlıkları gibi tamamen kullanıcı temelli bir modele sahip. Her kripto para biriminin belirli bir üretim sınırı vardır. Bitcoini örnek alacak olursak ilk yayınlanan protokollerinde sadece 21 milyon bitcoin bulunabilir maddesi yer alıyor. Yani üretim açısından bir sınırı bulunuyor. Bu nedenle de her geçen gün bu paraya olan rağbet artıyor çünkü bulunması giderek zorlaşıyor ve daha küçük parçalara bölünüyor.
Üretim işlemine tekrar dönecek olursak kripto para üretim işlemi kelimenin tam anlamıyla madencilik (mining) şeklinde oluyor. Yani nasıl altın bulmak için kazılar yapılıyorsa kripto para bulmak için de matematik problemleri, yazılımlar tarafından çözülmeye çalışılıyor. Herkesin çözebilme ve üretebilme hakkı olduğu için de en çok çalışan, daha çok üretiyor diyebiliriz. Evet, siz de gerekli teknolojik sistemlere (temel olarak işlemci gücü ve internet bağlantısı) sahipseniz siz de bu üreticilerden biri olabilirsiniz.
Kripto Paraların Diğer Dijital Paralardan Farkı Nedir?
Kripto para dışındaki dijital paraların çoğunluğunun işletilmesi ve yönetimi bir merkezi otorite tarafından yapılmaktadır. Bu tür dijital paralara 2013 yılında 6493 sayılı kanunla yasalaşan elektronik paralar, banka hesaplarında bulunan kaydi paralar, banka kartları ve kredi kartları örnek gösterilebilir. Bu sistemlerdeki hesap kayıtları, sistemi işleten kuruluşa ait sunucularda saklanır. Bu nedenle dijital para için gereken güvenlik özellikleri dijital parayı işleten kuruluşun bilişim güvenlik alt yapısı ile sağlanır. Merkezi dijital paralar sadece bilişim sistemleri açısından değil yönetimsel açıdan da merkezidir, bir kurum tarafından yönetilir.
Kripto paraları diğer dijital paralardan ayıran en önemli özellik bilişim alt yapılarının merkezi olmayışlarıdır. Hesap kayıtları kriptoloji teknolojisi üzerine kurulu bir kayıt yazılımı çalıştıran yüzlerce, binlerce, milyonlarca farklı küçük sunucu üzerinde tutulur. Bu sunucuların her biri farklı anonim kuruluş yada şahıslar tarafından işletilir. Sistemdeki hesap kayıtlarının değiştirilmesi, silinmesi, başka hesaplara izinsiz aktarılması mümkün değildir. Bu özellikleriyle bir parada olması gereken güvenlik gereksinimlerini aracı bir kurum yada şahıs olmadan sağlarlar.
Kriptoloji Nedir?
Kripto para birimlerinden söz ederken öncelikle “kripto/kriptoloji” nedir bunu açıklığa kavuşturmakta fayda var. Kriptoloji, bir şifreleme bilimidir. Verilerin (yazı, rakam veya herhangi bir mesaj) belirli bir sisteme göre şifrelenmesi, güvenli bir ortam aracılığıyla alıcıya gönderilmesi ve bu şifreleme sisteminin çözülmesi ile verilerin ortaya çıkması süreci olarak da açıklayabiliriz.
Dijital Para ile Kripto Para Arasındaki Farklar Nelerdir?
Dijital paralar bir otorite tarafından çıkarılmakta ve kontrol edilmektedir. Dolayısıyla dijital paralar merkezi bir yapıdadır. Kripto paraların arkasında ise bir otorite bulunmamakta ve kripto paralar merkeziyetsiz bir yapıda geliştirilmektedir.
Dijital paralar ile gerçekleştirilen işlemler kullanıcılar tarafından gerçek kimlikleri ile yapılabilmektedir. Dolayısıyla işlemler gizli değildir. Kripto paralar ile işlem yapılırken ise kişisel bilgilere ihtiyaç duyulmakta ve bu bilgiler herhangi bir otorite ile paylaşılmaktadır. Dolayısıyla kripto para ile gerçekleştirilen işlemler gizlidir.
Dijital paralar birçok ülke tarafından yasal düzenlemelerle düzenlenmesine rağmen kripto paralar henüz oldukça yeni varlıklar olması itibariyle az sayıda ülke tarafından sınırlı olarak düzenlenmektedir.
Dijital para işlemleri, kripto paralara kıyasla siber saldırılara karşı oldukça zayıf ve manipülasyonlara açık iken blockchain tabanlı kripto para birimleri bahse konu saldırılara karşı çok daha güçlü ve güvenlidir.
Dijital TL için tarih belli oldu
