Teknoloji Kullanımı ve Bağımlılığı
5 min readUzmanlar madde bağımlılığı ile teknoloji bağımlılığının arasında fark görmemektedir. Teknoloji bağımlılığı davranışsal bağımlılık olarak adlandırılmaktadır!
Teknoloji, günlük yaşantımızda önemli bir rol oynamakta ve giderek hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmektedir. Teknolojinin hayatımıza getirdiği sayısız imkânlar mevcuttur. Teknolojinin sunduğu bu sayısız imkânların aşırı, kontrolsüz ve yanlış bir şekilde kullanılması ise kişilerin hayatında ciddi zararlara sebep olabilmektedir. Bu zararlar arasında fiziksel ve psiko-sosyal bir takım problemler yer almaktadır.
Teknolojiyi aşırı, yanlış ve bilinçsiz bir şekilde kullanan bireylerde çok yönlü etkiler görülür. Fiziksel olarak halsizlik, beden duruşunda bozukluk, ellerde uyuşma, gözlerde yanma ve batma, kas ağrıları gibi şikayetler görülürken; psikososyal olarak ise obsesif (takıntılı), depresif, aşırı savunmacı, kaygılı, düşük özgüven, yalnızlaşma ve yüz yüze ilişki kurmakta güçlük yaşama sorumluluklarını erteleme gibi problemler görülebilmektedir.
Teknoloji bağımlılığının altında yatan sebepler
Teknoloji bağımlılığının altında yatan sebeplere bakıldığında; sosyal ortamlara girmekten ve diğer insanlarla iletişime geçmekten kaçınmak, gündelik hayatta yaşanan stres, kaygı gibi durumlardan kaçınmak, kişilerle yüz yüze iletişim yerine internet üzerinden iletişim kurmak gibi durumlar görülmektedir. Bunların yanı sıra kişinin kendini sosyal ortamda ispatlama çabasına bağlı olarak oynadığı oyunda başarı elde etme ve oyun içinde güçlü bir karakter yaratmaya yönelik yoğun bir çaba harcaması gibi durumlar da sıklıkla görülebilmektedir. Kişilerin teknolojik araçlarla geçirdikleri vakit ve hangi amaç doğrultusunda bu araçları kullandıkları değişiklik gösterebilmektedir. Belli bir süre içinde belli amaç doğrultusunda gerçekleştirilen uzun süreli teknoloji kullanımı zamanla daha da artarak problemli bir kullanıma, devamında da bağımlılığa dönüşebilmektedir.
Peki, bir kişinin teknoloji bağımlısı olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Bir kişi için teknoloji bağımlısı tanımını kullanabilmek için öncelikle kişinin bilgisayardan, telefondan veya herhangi bir teknolojik aletten uzak kaldığında kendini nasıl hissettiği, teknolojik araçlarla ne kadar süre vakit geçirdiği, internette kalabilmek için yapması gereken işleri erteleme eğilimi gösterip göstermediği, internet başında saatlerce vakit harcaması ve bunun farkında olmaması gibi durumlar mutlaka değerlendirilmelidir. Yani, öncelikle kişinin ihtiyacı dışında bu araçlarla vaktinin ne kadarını harcadığına bakılmalıdır. İhtiyacı dışında harcanan zaman derken, bilgisayar başında çalışan birisinin 8 saat bilgisayar başında kalmasından değil yaptığı iş harici harcadığı zaman kastedilmektedir. Teknoloji kullanımının kişinin günlük hayatını nasıl etkilediği de önemli bir konudur. Problemli bir kullanım mevcut ise mutlaka bir uzmandan destek alınması gerekmektedir.
Bağımlılık konusunda dikkat çekilecek bir diğer husus da uzmanların madde bağımlılığı ile teknoloji bağımlılığının arasında pek bir fark görmüyor olmalarıdır. Teknoloji bağımlılığı davranışsal bağımlılık olarak adlandırılmaktadır ve bu iki bağımlılığın beyinde aynı noktayı etkilediği ifade edilmektedir.
Türkiye dâhil 33 ülkede 53 binden fazla kişi üzerinde Global Mobil Kullanıcı Araştırması’na göre ise Avrupa’nın akıllı telefona en bağımlı ülkesi Türkiye. Avrupa’da günde 48 kez akıllı telefona bakılırken iken Türkiye’de günde 78 kez akıllı telefona bakıldığı görülmektedir. Bu da demek oluyor ki Türkiye’de her 13 dakikada bir telefona bakılıyor. Yani neredeyse Avrupa’nın 2 katı bir oran söz konusudur. Yine bu araştırmaya göre gece yatarken telefona bakma oranı Avrupa’da %40 iken Türkiye’de % 85’lere kadar çıkmaktadır.
Bu oranlarda da görüldüğü gibi problemli teknoloji kullanımının büyük bir sorun olduğu ortadadır. Teknoloji bağımlığının insanlarda açtığı sıkıntılar da göz önünde bulundurulduğunda bağımlılıkla mücadele edebilmek önemli bir konudur. Teknoloji Bağımlılığı ile mücadele ederken teknolojinin hayatımızı kolaylaştırıcı etkisi ve günümüz dünyasında bir gereklilik haline geldiği unutulmamalıdır. Mücadelede amaç olası risklerini minimize edebilmek, problemli kullanım ile başa çıkabilmek olmalıdır. Ülkemizde tüketimden ziyade üretim noktasında teknolojinin gelişimi büyük bir önem arz etmektedir
Peki, Teknoloji Bağımlılığı ile mücadelede ne gibi yöntemler uygulanabilir?
- Teknolojik araçlar ile çocukların çok erken yaşlarda tanıştırılmaması önemlidir.
- Ebeveynler teknolojik araçları çocuklarını oyalamak için çocuk bakıcısı gibi kullanmamalıdır.
- Çocuklar teknolojik aletleri kullanırken bu konuda doğru ve detaylı bir şekilde bilgilendirilmelidir.
- İnternet ve teknolojinin sağlıklı kullanımı konusunda çocukların bilinçlendirilmesinde amaç, çocukların teknolojinin doğru kullanımını alışkanlık haline getirebilmelerini sağlamak olmalıdır.
- Çocukların sosyal yaşam alanlarını genişletmek, yapabilecekleri uygun aktivitelere yönlendirilmelidir.
- Bireylerin teknolojik araçları aşırı bir şekilde kullanmalarının altında yatan sebepler araştırılmalıdır.
- Teknolojik aletler gündelik hayatın stresinden kurtulmak için kullanılıyorsa, alternatif olarak spor yapmak, kitap okumak gibi aktivitelere yer verilmelidir.
- İnternet bağımlısı olduğu düşünülen kişiler mutlaka ilgili uzmanlar tarafından destek almalıdır.
Sonuç olarak; birçok yönden fırsatlar sunan teknolojik araçları bilinçli kullanmak temel amaç olmalıdır. Teknolojinin kullandığı değil, teknolojiyi kullanan bireyler olmak başarılabilirse, kişi hem kendisine hem de çevresine büyük ölçüde fayda sağlayabilecektir.
